W sakramencie pokuty Bóg przebacza grzechy popełnionych po chrzcie świętym, przez rozgrzeszenie kapłańskie.

Sakrament pokuty ustanowił Pan Jezus w dniu zmartwychwstania, gdy stanął wśród Apostołów w Wieczerniku, tchnął na nich i powiedział: “Weźmijcie Ducha Świętego! Którym odpuścicie grzechy, są im odpuszczone, a którym zatrzymacie, są im zatrzymane” (J 20, 19-23)

Sakrament pokuty składa się z trzech aktów penitenta oraz z rozgrzeszenia kapłańskiego.

Aktami penitenta są:

• żal za grzechy
• spowiedź przed kapłanem
• postanowienie wypełnienia zadośćuczynienia

Żal za grzechy (skrucha) jest to boleść duszy z powodu obrażenia Pana Boga, najlepszego Ojca. Jeżeli źródłem żalu jest miłość do Boga, wtedy żal jest „doskonałym”; jeśli opiera się na innych motywach, wtedy nazywamy go „niedoskonałym”.

Spowiedź święta jest to wyznanie przed kapłanem wszystkich grzechów ciężkich, których penitent jeszcze nie wyznał, a które przypomniał sobie po starannym zbadaniu swego sumienia. Wyznanie grzechów powszednich nie jest samo w sobie konieczne, niemniej jest przez Kościół żywo zalecane.

Kapłan na spowiedzi zadaje penitentowi wypełnienie pewnych czynów „zadośćuczynienia” lub „pokuty”, by wynagrodził szkody spowodowane przez grzech i postępował w sposób godny ucznia Chrystusa.

Po wyznaniu grzechów z żalem, penitent otrzymuje pouczenie i pokutę, po czym kapłan udziela rozgrzeszenia, wypowiadając słowa:

“Bóg Ojciec miłosierdzia, który pojednał świat za sobą przez śmierć i zmartwychwstanie swojego Syna i zesłał Ducha Świętego na odpuszczenie grzechów, niech ci udzieli przebaczenia i pokoju przez posługę Kościoła. I ja odpuszczam tobie grzechy w imię Ojca i Syna, i Ducha Świętego”.

Skutkami duchowymi sakramentu pokuty są:

• pojednanie z Bogiem, przez które penitent odzyskał łaskę Bożą,
• pojednanie z Kościołem,
• darowanie kary wiecznej, związanej z grzechami śmiertelnymi,
• darowanie, przynamniej częściowe, kar doczesnych, będących skutkiem grzechów,
• pokój i pogoda sumienia oraz pociecha duchowa,
• wzrost sił duchowych do walki ze złem.