Kim są nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej i czy są faktycznie tacy wyjątkowi, że są nadzwyczajni? Odpowiedź na to w poniższym artykule! 🙂

Na początku trzeba sobie wyjaśnić kim w ogóle jest szafarz. Po prostu szafarz, to osoba udzielająca sakramentu. Tak więc np. szafarzem sakramentu bierzmowania jest biskup, szafarzem sakramentu chorych są kapłani, a szafarzem sakramentu chrztu jest biskup, prezbiter lub diakon, a gdy nie ma nikogo z powyższych w nagłym przypadku – każdy człowiek, także niechrześcijanin, byleby miał intencję czynienia tego, co czyni Kościół – i tu pojawia się sytuacja wyjątkowa, nadzwyczajna. Takich sytuacji może być więcej. Wtedy pojawiają się szafarze nadzwyczajni, którzy w nadzwyczajnych sytuacjach udzielają sakramentów. Na przykład, kiedy biskup nie jest w stanie dojechać na bierzmowanie, może delegować szafarza nadzwyczajnego bierzmowania, którym może być nie biskup (szafarz zwyczajny tego sakramentu), a kapłan (prezbiter będzie wówczas szafarzem nadzwyczajnym, bo ta sytuacja jest nadzwyczajna).

Podobnie sytuacja wygląda sytuacja przy udzielaniu sakramentu Komunii Świętej. Szafarzem zwyczajnym sakramentu są wszyscy duchowni: biskupi, prezbiterzy oraz diakoni. Jednak są sytuacje, gdy kapłani z licznych obowiązków nie są w stanie dotrzeć do wszystkich chorych, by zanieść Pana Jezusa (zwłaszcza w niedziele) lub gdy liczba wiernych w czasie Mszy Świętej jest zbyt duża i czas udzielania Eucharystii znacznie wydłużyłby Mszę Świętą. Takie sytuacje można nazwać jako sytuacje nadzwyczajne i wówczas mogą przyjść szafarze nadzwyczajni Komunii Świętej. Należy jednak zaznaczyć, że rola udzielania Komunii Świętej w pierwszej kolejności należy zawsze do szafarzy zwyczajnych (duchownych) i poza przypadkami choroby lub niedołężności odprawiający kapłan a także koncelebransi, nie mogą wyręczać się posługą pomocników, sami nie rozdzielając Komunii.

Kim są nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej?

To osoby świeckie, które zostały powołane do służenia w wyjątkowych okolicznościach, by rozdawać Komunię Świętą. Ich rola, choć wydaje się być owiana pewnym „nadzwyczajnym” blaskiem, jest przede wszystkim odpowiedzią na praktyczne potrzeby Kościoła. I nie ma nic wspólnego z tym, że te osoby są takie wyjątkowe, czy nadzwyczajne, ale sytuacje, w których posługują są niestandardowe, czyli w sytuacjach, gdy kapłani są niedostępni lub ich liczba jest niewystarczająca do obsłużenia wszystkich uczestników liturgii. Wówczas do takiej „misji specjalnej” wkraczają ustanowieni szafarze nadzwyczajni.

Kto może pełnić funkcję szafarza nadzwyczajnego Komunii Świętej?

W Archidiecezji Poznańskiej nadzwyczajnym szafarzem Komunii Świętej może zostać mężczyzna w wieku 25 – 65 lat. Dyspensy od wieku, jeśli zaistnieje uzasadniona potrzeba, udziela Ordynariusz diecezji. Ponadto nadzwyczajnym szafarzem Komunii Świętej są również klerycy, którzy przyjęli posługę akolitatu (zazwyczaj na 5. roku seminarium). Do przyjęcia święceń diakonatu pozostają szafarzami nadzwyczajnymi.

Jakie cechy musi posiadać kandydat na nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej?

Kandydat musi wyróżniać się dojrzałością w wierze, a zwłaszcza odznaczać się zdrową pobożnością eucharystyczną i intensywnym życiem sakramentalnym. Musi także prowadzić wzorowe życie moralne i być solidnym w życiu małżeńskim, rodzinnym, zawodowym i sąsiedzkim oraz posiadać odpowiednie kwalifikacje intelektualne i przynajmniej średnie wykształcenie, a także aktywnie uczestniczyć w życiu parafialnym i cieszyć się poważaniem duchowieństwa i wiernych. Ponadto powinien odznaczać się sprawnością fizyczną i psychiczną, a także innymi pozytywnymi cechami charakteru jak: otwarta i służebna postawa wobec drugich, serdeczność oraz łatwość nawiązywania kontaktów z osobami chorymi i w podeszłym wieku.

Jak wygląda przygotowanie kandydatów na nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej?

Przed rozpoczęciem posługi kandydat jest zobowiązany ukończyć studium przygotowawcze obejmujące zagadnienia teoretyczne, jak i ćwiczenia praktyczne. Studium przygotowawcze odbywa się pod kierunkiem Archidiecezjalnego Duszpasterza nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Każde spotkanie w ramach studium przygotowawczego rozpoczyna się Mszą Św. Przed promocją kandydaci uczestniczą w rekolekcjach. Studium przygotowawcze kończy bezpośrednie przygotowanie do promocji na nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej, ale nie kończy formacji, która winna być permanentna.

Czy nadzwyczajni szafarze Komunii Świętej pełnią swoją posługę dożywotnio?

Po ukończeniu studium przygotowawczego Arcybiskup Poznański dokonuje podczas Mszy Świętej uroczystej promocji nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Udzielone przez Arcybiskupa Poznańskiego upoważnienie jest czasowe, dzięki temu szafarz nadzwyczajny nie zobowiązuje się do tej posługi na całe życie. Dlatego po upływie oznaczonego czasu może on nie wyrazić gotowości na jej dalsze spełnianie, co należy uszanować. Mogą również zaistnieć poważne powody uniemożliwiające pełnienie posługi przed upływem określonego czasu jej trwania; w takim wypadku proboszcz lub rektor kościoła powiadamia o tym Kurię Metropolitalną, która podejmuje odpowiednią decyzję.

Kiedy najbliższe ustanowienie nowych szafarzy nadzwyczajnych w naszej Archidiecezji?

Ustanowienie odbędzie się podczas uroczystości jubileuszowych z okazji 25. rocznicy powołania do życia w Archidiecezji Poznańskiej duszpasterstwa nadzwyczajnych szafarzy Komunii Świętej. Uroczystości jubileuszowe odbędą się w sobotę 8 czerwca 2024 w kościele pw. Nawiedzenia NMP w Poznaniu. Wydarzenie rozpocznie się o godzinie 10:00 od uroczystej celebracji Eucharystii pod przewodnictwem Arcybiskupa Stanisława Gądeckiego w obecności poznańskich biskupów pomocniczych. W czasie Mszy Świętej nastąpi obrzęd pobłogosławienia do pełnienia funkcji nadzwyczajnego szafarza Komunii Świętej w Archidiecezji Poznańskiej 172 osób – w tym dwóch mężczyzn z naszej parafii. Ksiądz Arcybiskup dokona również przedłużenia funkcji na kolejny rok wszystkim obecnym na wydarzeniu szafarzom.

Po Mszy Świętej odbędzie się udekorowanie medalami za zasług dla Archidiecezji Poznańskiej Jubilatów ustanowionych w 1999 roku i do dziś posługujących. W naszej parafii jest czterech takich szafarzy, którzy pełnią tę posługę od 25 lat: Józef Bittner, Wojciech Matuszak, Mariusz Pawłowski oraz Robert Piątek. 

Łukasz Zieliński